Miljarden Rands (munteenheid van Zuid-Afrika) zijn en worden vrijgemaakt om hulp te bieden aan bedrijven en werklozen die in problemen zijn gekomen door de rigide lockdown die hier in Zuid-Afrika is afgekondigd. Daarnaast moesten er voorraden PPE worden aangelegd: Personal Protective Equipment. Miljoenen en miljoenen stuks. Ook dat kost natuurlijk een fortuin.
Corruptie Zuid-Afrika
Toen President Ramaphosa deze zaken aankondigde gaf hij direct een fikse waarschuwing af: iedereen die hier misbruik van zou maken zou flink aangepakt worden. Inmiddels is duidelijk geworden dat zijn eigen ambtenaren de boel op grote schaal geflest hebben. Maar liefst 90 contracten die zijn afgesloten met PPE-leveranciers worden nu tegen het licht gehouden. En dat de uitkeringen en voedselpakketten niet bij de mensen terechtkomen voor wie ze bedoeld zijn, daar verbaast zich niemand over.
De mensen van Zuid-Afrika ontploffen. Zelfs de kiezers van het ANC zijn nu boos op hun eigen regeringspartij omdat ze zich genomen voelen. Ze gaan de straat op en eisen dat Ramaphosa een eind maakt aan de al aan jaren durende corruptiepraktijken. In 2018 beloofde de president dat dat zou gebeuren. De vraag is of dat überhaupt mogelijk is.
King Diko
Pijnlijk detail voor Ramaphosa: zijn eigen woordvoerster is afgetreden omdat haar echtgenoot in een vreemd daglicht is komen te staan. Hij is een “king” en krijgt van de Zuid-Afrikaanse regering een jaarlijkse toelage van omgerekend zo’n 68.000 euro (en geloof me: dat is hier een hoop geld. Daar koop ik hier een vrijstaand strandhuis voor, om maar eens wat te noemen). Door dat geld hoeft hij minder (of niet) te werken en kan hij meer tijd besteden aan zijn “volk”.
Toch had amaBhaca king Thandisizwe Diko, zoals hij heet, wat tijd over. Hij dook in de PPE-markt en sloot contracten af met de provincie Gauteng (waar onder andere Pretoria en Johannesburg in liggen) ter waarde van 125 miljoen rand. Dat is een slordige 6.5 miljoen euro. Zijn vrouw zegt nu dat hij achteraf bedacht dat het misschien toch niet slim was om deals met de regering te sluiten als je vrouw voor de president werkt en dat hij daarom de contracten heeft geannuleerd. Maar ze ontkent dat er sprake was van kwade opzet en dat haar man alleen maar geld wilde verdienen voor zijn “volk”.
Waar komt het door?
Wat het probleem is hier, is dat een “tender” (een aanvraag waar leveranciers op kunnen intekenen) niet zo transparant verloopt, op z’n zachtst gezegd. Degene die zorgt dat er het meest aan de strijkstok blijft hangen wint de hoofdprijs.
Of je kwaliteit levert, of een goede service doet er niet toe. Door de BBBEE (Broad-Based Black Economic Empowerment) regels genieten ondernemingen die daaronder vallen sowieso de voorkeur, ook al zijn er betere alternatieven.
Nu met de COVID19-perikelen is er nog wat anders aan de hand. Er moest in no time een gigantische hoeveelheid PPE-materiaal worden aangeschaft om de ziekenhuizen uit te rusten en er was geen tijd om dit “goed” te doen. De “normale” regels konden niet worden gehanteerd, zo zegt de overheid nu. Het is duidelijk dat mensen die nauwe contacten met ambtenaren onderhouden in dat “gat” zijn gesprongen.
Ze richtten snel een bedrijf op, brachten een offerte uit met waanzinnig hoge bedragen en kregen vervolgens gewoon een “go”. Want er werd door de inkopers geen rekening gehouden met de vastgestelde maximumtarieven. Dat ze daarvoor door de leverancier rijkelijk zouden worden beloond staat als een paal boven water. Nu de SIU de contracten aan het onderzoeken is en hun mandaat door de president is uitgebreid kunnen er mogelijk nog contracten worden geannuleerd. De minister van Financiën heeft aangegeven te overwegen spullen centraal te gaan inkopen.
ANC ondanks alles
Mijn verkering lacht daar om, wel als een boer met twee wortelkanaalbehandelingen overigens. Hij kan je elk gewenst moment een nieuw corruptieverhaal vertellen. Sinds de ANC aan de macht is gekomen is de corruptie de pan uitgerezen en hoewel veel van hun kiezers daarvan op de hoogte zijn blijven ze op de partij stemmen. Dat intrigeert me in hoge mate.
Gaat dit nu weer met een sisser aflopen? Als het aan de oppositiepartijen ligt natuurlijk niet, maar het zou de eerste keer niet zijn.
Ik ben correspondent, werk voor de krant, maar ook voor andere opdrachtgevers. Ik kan ook voor jou schrijven. Hoe dat werkt? Neem contact met me op. Ik leef een aanzienlijk deel van de tijd in Zuid-Afrika en schrijf daar regelmatig over.