Wanneer je, zoals ik, langere tijd in Zuid-Afrika woont ga je steeds duidelijker zien wat hier echt speelt. Wat is er verbeterd nadat de apartheid werd afgeschaft, onder druk van allerlei partijen? En waar zijn die partijen nu eigenlijk, nu bijna alles op z’n gat ligt? Wat vinden ze er NU allemaal van? Dat is wat de Zuid-Afrikanen zich afvragen. Racisme kun je afleren? Alleen als iedereen bereid is door te stappen in plaats van vergelding te zoeken.
In 1994 kwam de ANC aan de macht en de Regenboognatie was een feit. Hier was ’t allemaal om te doen geweest. Elke Zuid-Afrikaan, blank, gekleurd of zwart, krijgt nog een brok in de keel als ze terugdenken aan de wereldkampioenschappen rugby toen Mandela in een Springboks-t-shirt teamcaptain Pienaar kwam feliciteren met het zojuist behaalde kampioenschap. Het land leek verenigd.
Nu, 25 jaar later, hangt het met de nagels aan de rand van de afgrond. De misdaad, de corruptie, maar ook de discriminatie vieren hoogtij. Al mag je dat laatste niet zeggen. Tenminste, wanneer je tot de minderheden behoort. Als je niet uitkijkt draai de bak in of je betaalt je scheel aan een boete. En er wordt flink met twee maten gemeten zo blijkt in de praktijk. “Kill the boer” (boer=blanke Afrikaner) mag gerust, ook al heeft de rechtbank ooit eens geoordeeld dat het “hate speech” was.
Een blanke Zuid-Afrikaan die klaagt wordt direct uitgemaakt voor (ik vat het even netjes samen) een zeurpiet die alleen maar terug wil naar de tijden van de apartheid waarin “HIJ” het voor het zeggen had. Daarmee wordt elke discussie natuurlijk vakkundig doodgeslagen.
Racisme kun je afleren
Ik werd door een relatie geattendeerd op een stuk van Simone Kerseboom waarin zij reageert op de stelling van socioloog Jacob Boersema dat “..racisme heus af te leren is…” Hij leerde dat van witte Zuid-Afrikanen tijdens een verblijf in Zuid-Afrika.
Maar als ik zijn toelichting lees raak ik in de war (ik citeer letterlijk uit het artikel van Karlijn van Houwelingen):
Hoe hebben witte Zuid-Afrikanen hun wereldbeeld bijgesteld?
,,Niemand zegt nog: wij zijn wit en daarom hebben we hier recht op. Wij zijn een minderheid, zeggen witte Zuid-Afrikanen nu. Ze claimen minderheidsrechten. Dat is raar, want die zijn bedacht voor groepen die lang gediscrimineerd en buitengesloten zijn. Ze kopiëren bepaalde woorden en strategieën. Dat is een negatieve kant van het afleren. Ze praten anders, maar proberen ook hun macht en positie vast te houden, door zichzelf neer te zetten als een slachtoffer. Dat noem ik witte identiteitspolitiek. Hé, nu worden wij gediscrimineerd, zeggen ze dan. Wat uit de cijfers niet echt blijkt. Witte mensen, die gaan nog heel goed.”
Hoezo hebben “ze” hun wereldbeeld bijgesteld”, ik begrijp het niet?
Wat ik wel begrijp is dat “witte mensen” helemaal niet zo “goed gaan”. En ik zal je nog wat anders vertellen: hetzelfde geldt voor de gekleurde en zwarte mensen hier. Ook zij vragen zich af wat ze ermee opgeschoten zijn, met de ANC aan de macht. Er is van alles beloofd, maar weinig nagekomen. Hoewel de ANC-aanhang iets geslonken is hebben ze nog steeds een ruime meerderheid. Het intrigeert me waarom je voor een partij zou blijven stemmen die gestuurd wordt door een vaste kliek die zichzelf extreem verrijkt en bevoordeeld.
Kikkers koken
De hele strategie van de regeringspartij ANC wordt (als je zin hebt om het te lezen) hier uiteengezet. In het (heel) kort: de erfenis van het kolonialisme moet worden gecorrigeerd. Alles moet de juiste verhoudingen reflecteren. Het invoeren van rassen-quota is daar een groot onderdeel van; of het nu om werk, zakendoen, sport of studie gaat. Herverdelen van bezittingen is er ook een onderdeel van. Dat gaat natuurlijk allemaal niet zonder slag of stoot dus er werd een meerjarenplan opgesteld waarin de “salami-techniek” werd en wordt toegepast.
Cyril Ramaphosa, momenteel president van Zuid-Afrika, vertelde in dit kader over “Frog boiling” (kikkers koken). Als je een kikker wilt koken stop je hem in een pan en je verhit het water heel langzaam; dan heeft hij in het begin niet door wat er gebeurt; tegen de tijd dat hij dat wel snapt is het al te laat.
In regeringstaal: de zwarte meerderheid brengt langzaam maar zeker steeds meer wetten uit: over verdeling van bezit, land, macht, net zolang tot het allergrootste deel naar de zwarte bevolking is overgeheveld. Maar nooit te veel ineens, want dan komt de blanke bevolking in opstand. In de tijd dat het ANC aan de macht is zijn er nu al meer “rassenwetten” uitgebracht dan gedurende de gehele apartheid.
Waar is iedereen nu?
Dat vragen de Afrikaners zich moedeloos af. Met iedereen bedoelen ze natuurlijk de regeringen die boos op hen waren tijdens de apartheid en het land sanctioneerden. “Die apartheid, natuurlijk was dat niet goed. Maar nu alles hier door zijn hoeven zakt horen we niemand meer. Nu kijkt iedereen weg.” Het is kennelijk “not done” om deze ANC-regering aan te spreken op hun daden.
Farm killings
Een poos geleden gebeurde dat overigens wel, door Trump himself. Hij begon over de landonteigening die hier plaatsvindt (waarvoor de blanke boeren niet gecompenseerd worden) en over de “farm killings” (de plaasmoorde, waar ik al eerder over berichtte). Ramaphosa stelde daarna ijskoud dat die helemaal niet plaatsvinden. Dat leverde hem een storm van kritiek op en toen hij tijdens een politiek debat daarop werd bevraagd draaide hij als de spreekwoordelijke drol boven de pispot. Hij had het in een andere context geplaatst zei hij, maar kon niet uitleggen in welke.
De manier waarop die boeren worden afgeslacht is weerzinwekkend. Toch wordt er inderdaad internationaal weinig aandacht aan besteed. Of ze worden min of meer weggeredeneerd: “Er worden zoveel mensen vermoord in Zuid-Afrika, waarom zijn die boeren nou zo speciaal??” Het zou echter niet verkeerd zijn als er naar de juiste verhoudingen werd gekeken in plaats van alles op de grote hoop te vegen. Een boer heeft twee keer zoveel kans om vermoord te worden tijdens zijn werk als een politieman. Er is zelden sprake van diefstal, wel van urenlange martelpraktijken en wrede moorden. Toch wordt er gezegd: het zijn gewone roofovervallen.
Persoonlijk denk ik dat de labels “witte genocide” en “daden tegen de menselijkheid” die sommige fanatici eraan willen koppelen afbreuk doen aan de aandacht die het onderwerp verdient. Die labels roepen zoveel weerstand op dat de discussie te principieel wordt.
Infrastructuur wankelt
De voorbeelden van corruptie en wanbeheer zijn met geen pen te beschrijven. De infrastructuur van het land loopt op zijn laatste benen want vrijwel alle lokale overheden zijn corrupt en gebruiken het belastinggeld om zichzelf te verrijken. Talloze gemeentes zijn al failliet verklaard maar er verandert niets, ondanks Ramaphosas beloftes om de corruptie aan te pakken.
Er worden biljoenen in staatsbedrijven gestort die jarenlang ondeskundig zijn geleid door mensen die hun zakken meer dan gevuld hebben; toch blijft de regering gewoon doorgaan met de geldinjecties.
Het energiebedrijf wankelt door het jarenlange wanbeleid, de infrastructuur is volgens de nieuwe CEO eigenlijk niet meer te fiksen. De stroom die opgewekt wordt moet nu “eerlijk” verdeeld worden over het land en stroomstoringen van 5 tot 7 uur per dag zijn hier heel gewoon. Dat heeft verstrekkende gevolgen. Zelfs met generatoren en UPS-systemen kun je dit niet afdekken. Op een gegeven moment kun je gewoon niet meer werken, want ook de torens van de mobiele netwerken zakken door hun hoeven.
Waar ik woon hebben we regelmatig geen water. Er is ergens ooit een buis gesprongen en die wordt nooit eens deskundig hersteld. Toen ik voorstelde een klacht in te dienen kwam mijn verkering niet meer bij van het lachen. Daar wordt hier niet naar geluisterd; sterker nog, je moet uitkijken wat je zegt.
Wat willen de blanke Zuid-Afrikaners?
Het overgrote deel wil dat het land met liefde en vakmanschap wordt geregeerd. Dat alles wat is opgebouwd niet nog verder verloren gaat, want daar is niemand bij gebaat. Toch, elke keer als ze daarover beginnen lopen ze kans om uitgemaakt te worden voor van alles wat mooi en lelijk is. “Ze moeten gewoon leren buigen voor de zwarte regering. Wennen dat ze het niet meer voor het zeggen hebben.” Hoe vaak ik DAT niet lees op social media hier, je wilt het niet weten. Ik word er boos om, al weet ik dat het niet helpt. Zo gauw je iets over het ANC zegt wordt de kleur-kaart gespeeld en ben je AF. Op die manier kun je dus als incompetente regering heel lang blijven aanrotzooien.
Moeten wij het voorbeeld van Zuid-Afrika gaan volgen, zoals Boersema beweert? Afgezien van het feit dat de situatie niet echt te vergelijken is vind ik wel dat we een prima voorbeeld hebben: hoe het NIET moet.