Als er ergens veel misverstanden over bestaan, is het wel over autisme. Bij autisme wordt in eerste instantie niet zozeer aan oudere mensen gedacht. Dat is best gek, als je erover nadenkt. Want autisme is natuurlijk niet iets waar je ‘overheen groeit’. Dus kinderen met autisme worden vanzelf volwassenen en senioren met autisme.
Logisch eigenlijk. ,,Goh’’, zeggen mensen dan peinzend, als je ze daarop wijst. ,,Nou je ’t zegt …” Maar ook ouderen zelf weten lang niet altijd dat ze het hebben. Ze komen er op een gegeven moment achter zodra er iets drastisch in hun leven verandert. Zoals: ophouden met werken. Ze beginnen zichzelf tegen te komen, zeg maar.
Wat is er met mij aan de hand?
Eigenlijk hebben ze zich al hun hele leven afgevraagd waarom ze anders op dingen reageren dan hun familie, vrienden en collega’s. Waarom ze zich vaak onbegrepen voelen. Maar ze sloegen zich dapper door de dagen heen doordat ze geleerd hadden zich aan te passen en, zeg maar, sociaal wenselijk gedrag te vertonen.
Dat is natuurlijk best vermoeiend, maar tegelijkertijd bood die dagelijkse structuur, van naar het werk gaan, veel houvast vanwege de regelmaat. Maar zodra die structuur wegvalt, is het andere koek. Uit interviews met deskundigen blijkt dat mensen die met (pre)pensioen gaan ineens met de neus op de feiten worden gedrukt. Ze vinden het heel moeilijk om hun dagen anders in te vullen, zeker als ze weinig hobby’s hebben en lopen met hun ziel onder de arm. De kans dat hun relatie eronder gaat lijden is groot.
Puzzelstukjes op zijn plaats
Naar de huisarts gaan met dit soort kwesties is niet iets wat iedereen zal bedenken op zo’n moment. Toch is dat een goed idee, want een diagnose krijgen kan net zo goed op latere leeftijd. Weten waar je aan toe bent is een groot goed. Natuurlijk, het valt niet mee wanneer je ineens te horen krijgt dat je een vorm van autisme hebt. Of dat je partner het heeft. Maar het verklaart met terugwerkende kracht zaken waar je mogelijk al jaren geen vinger achter kon krijgen. Puzzelstukjes vallen eindelijk op hun plaats en, ook belangrijk, voortaan kan er rekening mee gehouden worden.
Tegenwoordig zijn er zelfs cursussen voor, waar ook de partner welkom is, en waar met gelijkgestemden van gedachten gewisseld kan worden. Dat kan al veel helpen, zeker wanneer mensen zich afvragen hoe ze nu verder moeten. Want er is niet één standaardrecept om ermee om te gaan. En sowieso is er nog veel onbekendheid over dit onderwerp, zeker waar het gaat om senioren.
Hoogbegaafd in verzorgingstehuis
Ik sprak een poosje geleden een dame die hoogbegaafd is. Ze vertelde dat er, uiteraard, ook hoogbegaafde mensen in verzorgingshuizen wonen en voor hen is dat zo mogelijk nog meer wennen dan voor de anderen. De activiteiten die worden georganiseerd, zijn niet op hen afgestemd. Ze vervelen zich, trekken zich terug en vallen daarom vaak buiten de groep. De verpleegkundigen hebben lang niet altijd in de gaten wat er speelt en weten dus niet goed hoe de situatie te verbeteren.
,,Soms lost het zich een beetje vanzelf op, dat ligt natuurlijk aan de mens in kwestie’’, vertelde ze me. ,,Als die persoon dol is op lezen of documentaires kijken, kortom zichzelf goed kan entertainen op een manier waarbij hij of zij zich prettig voelt, is er nog niet zoveel aan de hand. Zolang de verpleegkundigen maar niet pushen dat er meegedaan wordt aan activiteiten waar die persoon echt totaal geen zin in heeft.”
Verkeerde diagnose op de loer
De kans ligt op de loer dat iemand de diagnose dementie krijgt, terwijl er in feite ‘alleen maar’ sprake is van een vorm van autisme. Tegelijkertijd kan het zijn dat er, naast autisme, ook wel degelijk sprake is van dementie. Daarnaast kan er ook nog sprake zijn van depressies en angststoornissen, waardoor het niet zo makkelijk is om de juiste diagnose te stellen. Er valt dus nog veel te winnen.
Rosalien Wilting
Meer informatie is te vinden op autisme.nl en met name mevrouw drs. Rosalien Wilting, klinisch psycholoog, is een pionier op het vakgebied van laatdiagnostiek. Zij schreef het boek “Met de jaren”.
Dit artikel schreef ik voor Vijftigplusmagazine.
Ik schrijf voor de krant, magazines en allerlei organisaties, altijd op basis van een persoonlijk gesprek of interview waarin ik goed luister en de juiste vragen stel. Zit jij om een goede tekst te springen? Klik hier om contact op te nemen.